Olağanüstü Hal Kapsamında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Alanına İlişkin Alınan Tedbirlere Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (125 numaralı Kararname)
1. GİRİŞ
22.02.2023 tarihli ve 32112 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Olağanüstü Hal Kapsamında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Alanına İlişkin Alınan Tedbirlere Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (“Kararname”) ile 08.02.2023 tarihli ve 6785 sayılı Cumhurbaşkanı Kararıyla ilan edilen olağanüstü hâl (‘’OHAL’’) kapsamında deprem bölgesinde çalışma hayatının düzenlenmesi, iş sözleşmesi fesih yasağı ve nakdi ücret desteği gibi çalışma ve sosyal güvenlik hususlarına ilişkin tedbirler düzenlenmiştir.
2. TEDBİRLER
- KISA ÇALIŞMA UYGULAMALARINA YÖNELİK TEDBİRLERİ
İlgili Kararname’de kısa çalışma ödeneği başvurularına yönelik olarak OHAL süresi boyunca depremden etkilenmiş ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından belirlenmiş olan il ve ilçelerde bulunan işyerleri ile deprem sebebiyle yıkık, acil yıkılacak, ağır ve orta hasarlı olduğu belgelenmiş olan işyerleri için işverenler, uygunluk tespitinin tamamlanmasını beklemeksizin kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilmek adına başvuruda bulunabileceklerdir. İşverenler tarafından hatalı bilgi ve belge ibraz edilmesi neticesinde fazla ödeme yapılması durumunda ise bahse konu fazla ödemelerin yasal faizi ile birlikte işverenlerden tahsil edileceği Kararnamede belirtilmiştir.
2.2. İSTİHDAMIN KORUNMASINA İLİŞKİN TEDBİRLER
Kararname uyarınca OHAL ilan edilen illerde işveren tarafından çalışanların hizmet veya iş sözleşmesi 22.02.2023 tarihinden başlamak ve OHAL süresi sonuna kadar olmak üzere aşağıdaki hallerin mevcudiyeti dışında feshedilemeyecektir.
- Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller,
- İşyerinin kapanması veya faaliyetinin sona ermesi,
- Belirli süreli sözleşmelerin süresinin sona ermesi,
- İlgili mevzuatına göre yapılan her türlü hizmet alımları ile yapım işlerinde işin sona ermesi halleri.
Kararname uyarınca bu hallerin mevcut olmadığı hizmet veya iş sözleşmelerinin feshedilemeyeceğine ilişkin yükümlülüğünü ihlal eden işverenler / işveren vekilleri aleyhine sözleşmesi feshedilen her çalışan özelinde çalışanın fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücreti tutarında idari para cezası uygulanacağı düzenlenmiştir.
2.3. NAKDİ ÜCRET DESTEĞİ SAĞLANMASINA İLİŞKİN TEDBİRLER
Kararnamenin 4. maddesi ile OHAL ilan edilen illerde deprem tarihi olan 06.02.2023 tarihi itibariyle iş sözleşmesi mevcut olan çalışanlardan;
- Kısa çalışma başvurusu sonucu yeni bir hak sahipliği ve
- Depremin etkilerinden kaynaklı işyerinin kapanması veya kapatılması sebebiyle iş sözleşmesi feshedildiği için yeni bir işsizlik ödeneği altında hak sahipliği
oluşmamış olanlar lehine olmak üzere; (i) herhangi bir yaşlılık aylığı almıyor olmaları şartı ile ve (ii) varsa daha önce başlatılabilecek durumda olan hak sahipliklerinden kalan süreler tamamlandıktan sonra kısa çalışma uygulanan dönemde veya işsiz kaldıkları süre kadar ancak her halükârda OHAL süresini aşmamak koşulu ile günlük 133,44 TL nakdi ücret desteği sağlanacağı düzenlenmiştir.
İlgililerden, nakdi ücret desteğinden faydalanmakla beraber genel sağlık sigortalısı veya genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi kapsamına girmeyenlerin nakdi ücret desteğinden yararlandıkları süre boyunca genel sağlık sigortalısı sayılacağı da işbu Kararname ile hüküm altına alınmıştır.
Ayrıca; işverenin gerçeğe aykırı bilgi ve belge vermesi uyarınca yapılan fazla ödemelerin, yasal faizi ile birlikte işverenlerden tahsil edileceği de aynı maddede belirtilmiştir.
2.4. SÜRELERE İLİŞKİN TEDBİRLER
OHAL ilan edilen bölgelerdeki işyerlerinde deprem tarihi olan 06.02.2023 tarihinden itibaren olacak şekilde Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu kapsamındaki (i) yetki tespiti, (ii) toplu iş sözleşmelerinin yapılması, (iii) uyuşmazlıkların çözümü, (iv) grev ve lokavt süreleri OHAL süresince uzatılmıştır.
Ayrıca; yine OHAL bölgelerindeki işyerleri açısından İş Kanunu’nun ücret kesme cezası başlıklı 38. maddesinin 3. fıkrasındaki ilgili tutarların “kesildiği tarihten itibaren 1 (bir) ay içerisinde” Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın banka hesabına yatırılması için öngörülen işbu süre OHAL boyunca uzatılmıştır.
2.5. SOSYAL GÜVENLİK ALANINDA ALINAN TEDBİRLER
Kararname uyarınca; OHAL süresi boyunca sağlık hizmetlerine ilişkin yapılacak olan harcamaların Sosyal Güvenlik Kurumu (“Kurum”) bütçesinden karşılanacağı ve konuya ilişkin usul ve esasları belirlemeye de Kurumun yetkili olacağı düzenlenmiştir.
OHAL bölgesinde yer alan illerde bulunan ve/veya bu bölgelerde hizmet sunan sunucuların Kurum’a sunması gereken ve fakat depremin etkileri sebebiyle temin edilemeyen sağlık giderlerinin ödenmesine dayanak sağlayan (i) fatura, (ii) belgeler ve ekleri fatura denetiminde aranmayabilecek, fazla ve yersiz ödeme ile sözleşmeden kaynaklı cezai şart borçları Kurum tarafından OHAL süresince ertelenebilecektir.
3. SONUÇ
Yayım tarihi itibariyle yürürlüğe giren işbu 125 numaralı Kararname kapsamında kısa çalışma ödeneği, nakdi ücret desteği, iş sözleşmelerinin ancak belirli koşulların mevcudiyeti dışında kalan koşullarda feshi yasağı, sağlık hizmet sunucularının hizmetlerinin Kurum’un bütçesinden karşılanacağına ilişkin hususlar düzenlenmiş olup bu kapsamda deprem bölgelerinde ve depremden etkilenen illerde bulunan işletmelerin, işverenlerin, çalışanların veya buralarda hizmet sunan sağlık hizmeti sunucularının bu ve devamında yürürlüğe girecek olan kararnameleri ve bildirimleri takip etmeleri büyük önem arz edecektir.
Av. Beliz Özkan
Stj. Av. Ece Akbaba
Av. Ece Akbaba
Published :
Categories: Other